PERİYODİK KONTROL NEDİR?
İşyerlerinde kullanılan iş ekipmanlarının çalışma ömrü süresince, insan sağlığına ve çevre güvenliğine zarar vermeksizin çalışmasının sağlanması için yasal mevzuat uyarınca öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak muayene, test ve deneylerinin yapılmasıdır.
PERİYODİK KONTROLLERİN ÖNEMİ NEDİR?
“6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu” ve bu kanuna göre hazırlanmış “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’ kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrollerinin yapılmasını zorunlu kılmaktadır. İş kanunu gereği her işveren iş yerinde çalışanların her şeyden önce can ve mal güvenliğini ve cihazların kullanımlarında güvenliği sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülük ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi açısından kontrollerin yapılması gerekmektedir
KALDIRMA VE/VEYA İLETME EKİPMANI NEDİR? KALDIRMA – İLETME ARAÇLARI HANGİLERİDİR?
Kaldırma ve İletme Ekipmanı; elle ya da mekanik kuvvetle tahrik edilen, yükleri kaldıran, indiren veya askıya alan aşağıdakiler ve benzer ekipmanlardır.
- VİNÇLER ( Gezer Köprülü Vinç, Portal Vinç, Monoray Vinç, Mobil Vinç, Döner Kollu Vinç..vb)
- CARASKALLAR (elektrikli caraskallar – zincirli mekanik el caraskalları )
- ARAÇ KALDIRMA LİFTLERİ
- PLATFORMLAR-LİFTLER
- FORKLİFT
- İSTİF MAKİNALARI
- KALDIRMA KRİKOLARI (Pnömatik - hidrolik)
KALDIRMA & İLETME EKİPMANLARINDAKİ TEHLİKELER NELERDİR?
Ekipmanın cinsine göre farklılıklar göstermekle birlikte aşağıdakilerin bir yada birkaçı oluşabilmektedir;
- Halat, zincir kopması nedeniyle yükün düşmesi
- Mekanik bağlantıların kopması, çıkması nedeniyle yükün düşmesi
- Hidrolik kaçaklar nedeniyle yükün düşmesi
- Frenleme sisteminin yetersizliği nedeniyle yükün düşmesi, çarpma, devrilme
- Uyarı ve bilgilendirme ekipmanlarının çalışmaması nedeniyle
- Taşıma kapasitesinin aşılması nedeniyle, devrilme,
KALDIRMA VE/VEYA İLETME ARAÇLARININ PERİYODİK KONTROLLERİ KİMLER TARAFINDAN HANGİ ARALIKLARLA YAPILMALIDIR?
Kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrolleri, makine mühendisleri ve makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.
Aşağıda periyodik kontrole tabi bazı kaldırma ve/veya iletme araçları ile ilgili periyodik kontrol süreleri ve kontrol kriterleri belirtilmiştir (İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği-Ek 3/Tablo:2):
| EKİPMAN ADI | KONTROL PERİYODU (Azami Süre) (İlgili standardın ön-gördüğü süreler saklı kalmak koşulu ile) |
PERİYODİK KONTROL KRİTERLERİ (İlgili standartlar aşağıda belirtilmiştir.)** |
|---|---|---|
| Kaldırma ve/veya iletme araçları (1), (2),(3) | Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl |
TS 10116, TS EN 280 + A2, TS EN 818-6 + A1, TS EN 1495 + A2, TS EN 1709, TS EN 12079-3, TS EN 12927-7, TS EN 13157+A1, TS EN ISO 13534, TS ISO 789-2, TS ISO 3056, TS ISO 4309, TS ISO 7592, TS ISO 9927-1, TS ISO 11662-1, TS ISO 12480-1, TS ISO 12482 – 1, FEM 9.751, FEM 9.752, FEM 9.755 ve FEM 9.756 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır. |
| Asansör (İnsan ve Yük Taşıyan) (4) | Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl |
31/1/2007 tarihli ve 26420 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör Yönetmeliği ile 18/11/2008 tarihli ve 27058 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği’nde yer alan hususlar saklı kalmak kaydıyla TS EN 81–3, TS EN 13015, TS ISO 9386-1 ve TS ISO 9386-2, standartlarında belirtilen kriterlere göre yapılır. |
| Yürüyen merdiven ve yürüyen bant | Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl |
TS EN 13015 standardında belirtilen şartlar kapsamında yapılır. |
| İstif Makinesi (forklift, transpalet, lift) | Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl |
TS 10689, TS EN 1757-2, TS ISO 5057, TS 10201 ISO 3184, TS ISO 6055, TS ISO 1074 ve FEM 4.004 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır. |
| Yapı İskeleleri(5),(6) | Standartlarda süre belirtilmemişse 6 Ay |
TS EN 1495 + A2, TS EN 1808 ve TS EN 12811-3 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak ve EK- II’ nin 4 üncü maddesinde belirtilen hususlar dikkate alınarak yapılır. |
|
(1) Vinçlerin periyodik kontrollerinde yapılacak olan statik deneyde deney yükü, beyan edilen yükün en az 1,25 katı, dinamik deneyde ise en az 1,1 katı olması gerekir. (2) Mobil kaldırma ekipmanlarının dışında kalan kaldırma ekipmanları için kararlılık deneyi ise gerek görüldüğünde ilgili standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır. (3) Kapasitesinin altında kullanılacak kaldırma araçlarında beyan edilen kaldırılacak azami yük görünecek şekilde işaretlenir. Beyan edilen yükün üstünde bir ağırlığın kaldırılmasının söz konusu olduğu durumlarda kaldırma aracı kaldırılacak yükün miktarı esas alınarak yukarıda belirtilen kriterler çerçevesinde teste tabi tutulmadan kullanılamaz. (Beyan yükü; kaldırma aracında işveren tarafından beyan edilen kaldırılacak maksimum ağırlıktır.) (4) Elektronik kumanda sistemi ile donatılmış kaldırma ve iletme ekipmanının periyodik kontrolünde makine ve elektrik ile ilgili branşlarda periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler birlikte görev alır. (5) İskelelerin periyodik kontrolleri mühendislik ve mimarlık fakültelerinden inşaat ve makine mühendisliği ile mimarlık bölümü mezunları makine ve inşaat teknikeri veya yüksek teknikerleri, gemi inşası işlerinde ise gemi inşaatı mühendisi tarafından yapılır. (6) İskeleler, üzerlerinde taşıyabileceği azami yük görünecek şekilde işaretlenir. |
||
| (**) Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiş olup burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate alınması gerekir. | ||
PERİYODİK KONTROLÜ YAPILACAK OLAN KALDIRMA VE/VEYA İLETME ARAÇLARI SÜREKLİ ÇALIŞIYORSA NE YAPILMALIDIR?
Her işletmede büyük olasılıkla sürekli çalışması gereken türden cihazların yedekleri bulunmaktadır. Bu tip durumlarda öncelikle çalışmayan cihazı bir iki gün sonra hazırlık yapılabilecek gün durumuna göre diğer cihaz ile yedeklemeli olarak test edilebilir. Veya işletmelerde genel duruşlar ya da bakım günleri olmaktadır, genel duruş veya bakım günlerinde ortak planlama yapılarak periyodik muayene hizmeti yapılabilir.
KALDIRMA VE/VEYA İLETME EKİPMANLARININ PERİYODİK KONTROLLERİNDE NELER YAPILIYOR?
Periyodik muayene işlemi sırasında da, kaldırma ve iletme makinalarının ekipmanları ve sistemin tamamı yetkili bir teknik eleman tarafından kontrol edilir. Periyodik kontrollerde ekipmanın cinsine göre farklılıklar göstermekle birlikte aşağıdaki kontroller yapılmaktadır.
- Ekipmanın görsel kontrolü
- Ekipmanın fonksiyonlarının kontrolü
- Ekipmanın donanımlarının kontrolü
- Ekipmanın kaldırma testleri